tropikal ve subtropikal ülkelerin salgın hastalıklarından biridir (bugün türkiye de hemen hemen tamamen ortadan kaldırılmıştır. bu nedenle de karşılaşılan vakalar oldukça seyrektir. ancak yabancı kaynaklara göre çukurova bölgesinde halen sıtma görülmektedir). sıtma, plazmodyum parazitinin etken olduğu bir hastalıktır. sıtmaya neden olan dört tip plazmodyum vardır: p. vivax, p. ovale, p. malariae ve p. falciparum. bu parazitlerin hepsinin de alyuvarlar içinde üreyen trofozoit ve şizontları bulunur. p. falciparum dışında, diğer üç parazitin ikincil, alyuvarlar dışı doku hücrelerinde geçen yaşam dönemleri vardır. alyuvarlar dışı yaşam dönemi sonucu sıtma tekrarlayabilmektedir.
plazmodyumlar sivrisineklerle sporozoit halinde hastadan sağlam insana geçer. kan nakli ve hastalık yoluyla da bulaşabilirler. plazmodiler plasentadan fetüse geçip tehlikeli olabilirler. tropikal bölgeden dönen kişide görülebilecek ateşli bir hastalıkta, ateşle birlikte olan komada sıtmayı da düşünmek gerekmektedir.
kuluçka devresi: 10-14 gün.
baş ağrısı, titreme, terleme ve kollarla bacaklarda ağrılar.
hastalığın seyri
p. malariae nin etken olduğu sıtmada, etken organizmalar, karaciğere gelişlerinden 8 gün sonra gelişmiş hücre şeklinde kan dolaşımına katılır ve evrim 72 saat sürer. organizmalar hem karaciğerde hem de alyuvarlarda ürerler. p. vivax ve p. ovale nin etken olduğu sıtmada, gelişmiş hücreler 8. günde karaciğerden çıkarak kana karışırlar ve her 48 saatte bir alyuvarlardan ayrılırlar. ancak, etken organizmaların hepsi birden karaciğeri terk etmezler ve eşeysiz üreme sürüp gider. p. falcifarum un neden olduğu sıtma, "habis sıtma" adını alır ve en tehlikeli sıtmadır. karaciğere yerleşen organizmaların tümü birden 6. günde gelişmiş hücre halinde kan dolaşımına geçerler. organizmaların gelişimi her zaman olmadığı için aktif hücrelerin alyuvarlardan ayrıldıkları zaman ortaya çıkan ateşli dönemler düzensizdir. organizmalar, hastalığın herhangi bir evresinde kitleler halinde beyin, omurilik, akciğerler ve böbreküstü bezlerinin kılcal damarlarını tıkayabilirler. bu nedenle ani ölümler ortaya çıkabilir.
ağır sıtma vakalarında en tehlikeli yan etki karasu hummasıdır. nedeni kesinlikle belli değildir. hastalık ani alyuvar yıkımı ile kendini belli eder.
plazmodyumlar sivrisineklerle sporozoit halinde hastadan sağlam insana geçer. kan nakli ve hastalık yoluyla da bulaşabilirler. plazmodiler plasentadan fetüse geçip tehlikeli olabilirler. tropikal bölgeden dönen kişide görülebilecek ateşli bir hastalıkta, ateşle birlikte olan komada sıtmayı da düşünmek gerekmektedir.
kuluçka devresi: 10-14 gün.
baş ağrısı, titreme, terleme ve kollarla bacaklarda ağrılar.
hastalığın seyri
p. malariae nin etken olduğu sıtmada, etken organizmalar, karaciğere gelişlerinden 8 gün sonra gelişmiş hücre şeklinde kan dolaşımına katılır ve evrim 72 saat sürer. organizmalar hem karaciğerde hem de alyuvarlarda ürerler. p. vivax ve p. ovale nin etken olduğu sıtmada, gelişmiş hücreler 8. günde karaciğerden çıkarak kana karışırlar ve her 48 saatte bir alyuvarlardan ayrılırlar. ancak, etken organizmaların hepsi birden karaciğeri terk etmezler ve eşeysiz üreme sürüp gider. p. falcifarum un neden olduğu sıtma, "habis sıtma" adını alır ve en tehlikeli sıtmadır. karaciğere yerleşen organizmaların tümü birden 6. günde gelişmiş hücre halinde kan dolaşımına geçerler. organizmaların gelişimi her zaman olmadığı için aktif hücrelerin alyuvarlardan ayrıldıkları zaman ortaya çıkan ateşli dönemler düzensizdir. organizmalar, hastalığın herhangi bir evresinde kitleler halinde beyin, omurilik, akciğerler ve böbreküstü bezlerinin kılcal damarlarını tıkayabilirler. bu nedenle ani ölümler ortaya çıkabilir.
ağır sıtma vakalarında en tehlikeli yan etki karasu hummasıdır. nedeni kesinlikle belli değildir. hastalık ani alyuvar yıkımı ile kendini belli eder.