sarılık nedir nasıl oluşur - Hasta Sözlük
Kanda bilirübin miktarının ve ödde sarı pigmentin artması sonucu derinin, göz aklarının ve vücut sıvılarının sarı bir renk alması. Sarılık birçok karaciğer, öd kesesi ve öd yolları hastalıklarının bir belirtisidir.
Vücuttaki alyuvarlar parçalanınca bilirübini serbest bırakırlar Karaciğerde birçok değişimden geçen bilirübin, sonunda karaciğer tarafından öd olarak salgılanır. Karaciğer kanalları aracılığı ile öd kesesine ulaşan öd, öd kanalı aracılığıyla ince bağırsağa boşalır. Bağırsaklarda yağların sindirimini kolaylaştıran öd, aynı zamanda dışkıya koyu bir renk verir Alyuvarların parçalanmasıyla, ödün dışkıya karışmasına kadar geçen olaylardan herhangi birinin aksaması sonucu sarılık oluşur. Üç tür sarılık vardır. Bunlar karaciğer hücresi kökenli (hepatoselüler), tıkanma kökenli ve hemoliz kökenli sarılıklardır.
Bilirübini öde dönüştüremeyen hasta bir karaciğer, hepatoselüler sarılığa yol açar. Bu sarılıkta bilüribin kan dolaşım sisteminde birikir Karaciğer yangılanması, zehirlenmesi, siroz ya da kanser sonucu bu tür sarılık oluşur.
Karaciğer ile od kesesi ya da öd kesesi ile ince bağırsak arasındaki kanalların, taş oluşması gibi herhangi bir nedenle tıkanması da sarı lığa yol açar. Sarılaşan göz aklarının yanı sıra, bu tür sarılığa özgü başka belirtiler de görülür. Bağırsakta hiç bilirübin bulunmadığı için dışkı beyaz renkte ve kil görünümünde olur. Böbreklerin kandan anormal miktarda bilırübin süzmesi, sidiğin koyu kırmızı bir renk
almasına yol açar. İnce bağırsaklarda yeterince öd boşalmadığı için yağlar sin dinlemez. Bu durumda dışkı parça parça ve yağlı olur. Deride öd tuzlarının bulunması kaşıntıya yol açar. Kanın pıhtılaşmasını sağlayan protrombin ve K vitamini eksikliği nedeniyle kanama oluşur. Protrombinin ve K vitamininin üretilmesi ve tüketilmesi için, karaciğerin görevini yerine getirebileceği sağlıklı bir durumda olması gerekir.
Alyuvarlar normalin üstünde bir hızla parçalanırlarsa karaciğer bilirübini aynı hırla öde dönüştürüp salgılayamaz. Bu durum hemoliz kökenli sarılığa yol açar. Hemoliz kökenli sarılık ile, kanalların tıkanması sonucu oluşan sarılığın tek ortak belirtisi göz aklarının sararmasıdır. Bu tür sarılıkta yeterince bilirübin bağırsaklara boşalır. Bu nedenle dışkı normal renkte olur ve yağlar sindirilir. Sidik de normal renginde dışarı atılır; kaşıntı ya da kanama görülmez. Septisemi, zehirleyici kimyasal maddeler ya da ilaçlar, kan nakillerinde kan uyuşmazlığı ve gebelikte Rhesus faktörü uyuşmazlığının yol açtığı hemolizler ve doğuştan kansızlık, hemoliz kökenli sarılığa sebep olan nedenlerdir. Dölyatağındaki yaşam sırasında depoladıkları alyuvarların doğumdan hemen sonra parçalanması nedeniyle, yeni doğan bebekler hemoliz kökenli sarılığın çok hafif bir şeklini geçirirler.