burkitt lenfoması - Hasta Sözlük
Genellikle üç ile sekiz yaşları arasındaki çocukların çenelerinde görülen ve küçük, lenfii hücrelerden oluşan, kötü gelişen bir ur. İki yaşından önce ve sekiz yaşından sonra az görülür. Özellikle kız çocuklarında, daha çok karaciğer, yumurtalıklar, böbrek üstü bezleri ve böbrekler gibi organlarda bulunan çok sayıda urlar halinde ortaya çıkar. Bu durum, araştırıcıları, bu urun bir yerde oluşup yayılmadan çok, vücutta birçok organda aynı anda geliştiği inancına yöneltmiştir. Urun varlığı 1904'te Sir Albert Cook tarafından saptanmış, ancak bu konudaki çalışmaları yayımlanmadığından, ura 1958'de bu alanda ilk yayımı yapmış olan Deniş Burkitt'in adı verilmiştir.
Orta Afrika'da çocukluk çağında görülen kötü gelişimli urların yarısı Burkitt lenfomalarıdır. Tedavi uygulanmazsa, hastalar altı ay içinde ölürler. Afrika dışında, Yeni Gine ve Papua'da da bu hastalığın varlığı saptanmıştır.
Hastalığın ırkla ilişkisi olmadığından, yaygın olarak bulunduğu alanlardaki beyaz çocukları da etkileyebilir. Burkitt lenfomasının yayılışında Glossına sivrisineğinin taşıyıcı bir rol oynadığı ileri sürülmüşse de bu görüş ispat edilememiştir. Hastalığın etkeninin böcekler tarafından taşınan bir virüs olduğunu ileri sürenler de vardır. Bazı hastaların urlarından alman parçalarda görülen hücrelerin çekirdeklerinde, Herpes virüsüne benzer cisimcikler bulunmuştur. Ancak bu cisimciklerin aktarılması ile hücre kültürlerinde ura özgü değişimler meydana getirilememiştir. Bazı hastalardan Herpes hominis adı ile anılan bir virüs elde edilmişse de, bu virüsün sağlık durumları normal olan birçok Afrikalı çocuğun boğazında da bulunması, etken olması olasılığını azaltmaktadır.
Virüslerin bu hastalıkta etken oldukları görüsü şu bulgulara dayanmaktadır: Bu urun hücreleri diğer virüslere karşı büyük bir direnç göstermektedir. Bu virüs tarafından işgal edilen bir hücre, içinde meydana gelen ve enterferon denilen özel bir maddenin varlığı nedeniyle, başka virüslere karşı direnç gösterir.
Burkitt uru hücrelerinin doku kültürü sıvısı içinde de enterferonun niteliklerine sahip maddeler bulunmuştur. Bazı hastalardan elde edilen bir virüsün farelere aktarılması, bu hayvanlarda yuvarlak hücreli urların oluşumuna yol açmıştır. Bu bulgular, bir ur içinde belirli bir virüsü bulmaktan daha çok önem taşımaktadır. Çünkü bir urun hücrelerinde belirli bir virüsün bulunması, mutlaka o urun etkeninin o virüs olduğunu göstermez. O urun hücreleri söz konusu virüsün gelişimi için en uygun koşulları bir araya getirmiş olabilirler. Ur hücrelerinin, bazı uyanların uygulanması sonucu bölünme hızlarının arttığı saptanmıştır. Ur hücrelerinden çekirdeklerinin yapımı için kullanılan deoksiribonükleik asit (DNA) maddesine radyoaktif maddelerin eklenmesi, urun büyüme hızının saptanmasına yol açmıştır.
Vinkristin ve siklofosfamit gibi ur hücrelerini etkileyen maddelerle, antimetabolik denilen maddenin uygulanması, Burkitt lenfoması hastalığında çok olumlu sonuçlar doğurmuştur.