nefridoz (hidronefroz)

Böbrekte sidik birikmesi (hidronefroz). Bu süreğen hastalıkta böbrek, pelvisinde doğuştan ya da sonradan oluşan engeller yüzünden genişler. Bu engeller sidiğin, böbrekleri sidik torbası ile birleştiren sidik borusu kanalı yolu ile pelvisten sidik torbasına akışını önlerler. Sidiğin akışına engel olan doğuştan engeller böbreklerin ve böbrek pelvisinin yetersiz gelişimi ya da sidik borusunun veya siyekin yetersiz gelişimidir.
Sonradan meydana gelen engellerin sayısı ise daha çoktur. Bu engeller böbreklerde (böbrek düşüklüğü), böbrek pelvisinde (taşlar, urlar), sidik borusunda (sidik borusu hastalıklar, taş ya da polipler yüzünden içten tıkanır) ve prostatda (kanser, hipertrofi) meydana gelir.
Sidik akışını önleyen engel ne olursa olsun ve nerede bulunursa bulunsun böbrek pelvisinde toplanan sidik gitgide böbreği tahrip eder ve genişlemesine yol açar. Böbrek pelvisinde sidik toplandıkça, toplanan sidiğin etkisi altında burası gitgide büyür. Daha ilerlemiş vakalarda böbreğin kendisi de genişler ve tahrip olur.
Toplanan sidik başlangıçta mikropsuzdur. Fakat çok geçmeden bütün sıvılarda olduğu gibi içinde kolayca mikroplar (streptokok, stafilokok, koli vs.) ürer. Bu mikroplar sidiği bulanık ve irinli kılarlar.
Eğer nefroz sadece bir böbrekte meydana gelirse öbür böbrek tek başına sidiği vücuttan dışarı atma görevini yürütebilir. Eğer böbrekteki şiş yakın organları sıkıştıracak büyüklükte değilse bu, tek yanlı böbrek hastalığının bazen farkına varılmaz.

Engel sidiğin geçişi yolunu kısmen tıkarsa bu hale açık nefridoz adı verilir. Bu durumda çok az da olsa yine de sidiğin geçişi için bir yol vardır. Kapalı nefridozda ise sidik yolu tamamen tıkanmıştır. Sidik yolunun zaman zaman tıkanması haline ise kesikli nefridoz adı verilir.

Nefridoz halinde bulantı, kusma ve başka sindirim bozuklukları meydana gelir. Bunun la birlikte nefridozun en belirgin iki büyük belirtisi ağrılar ve bölgesel şişlerdir. Ağrılar çoğu kez sinsi bir nitelik taşırlar. Ancak kesikli nefridozda tıpkı böbrek taşlarından ileri gelen şiddetli ağrıları andıran şiddetli nöbetler halinde başgösterirler. Ağrıların ortaya çıkışı çoğu kez sidik torbasının toplanan sidik tarafından aşırı bir şekilde gerildiği zamanlar meydana gelmesiyle ortaya çıkar. Kese ne kadar genişlerse hacmi o kadar büyür. Hekim iki eli ile hastayı yokladığında dışarıdan görülmeyen bu keselerin varlığının farkına varır.
Nefridoz iki böbrekte birden ortaya çıkarsa hastalık daha ağır bir durum alır ve üremi baş gösterebilir. Enfeksiyon (hidropiyonefroz) ortaya çıkması hastanın durumunu ağırlaştırır. Hidronefrotik kese bazen kendiliğinden bazen de baskı ya da ezilme etkisi altında patlar ve sidik içinde böbreklerin bulunduğu yağ dokusuna akar. Bazen de sidik karın zarı boşluğuna boşalır.
Tedavi, hastalığı meydana getiren nedene karşı uygulanır; yani sidiğin akışını engelleyen engeller ortadan kaldırılır. Son çare olarak, diğer böbrek sağlam olduğu takdirde hasta böbrek cerrahi girişimle alınır (nefrektomi).